Korona virüs enfeksiyonu dünyada ve ülkemizde hızla yayılmaya devam etmektedir. Bu enfeksiyon temel oalrak solunum you enfeksiyonu bulguları göstermekle birlikte ağır formlarında solunum yetmezliğine ve yoğun bakımda solunum makinasına bağlı kalmaya ve ölüme kadar gidecek komplikasyonlara yol açabilmektedir
Pandemi hızla yayıldığı için dünyada ve ülkemizde vaka sayıları çok aşırı oranda arttığı için sağlık sistemlerinin ve hastanelerin yatak kapasitelerinin ve yoğun bakımların yatak kapasitelerinin artan hasta kapasitesini karşılayamama riski ortaya çıkmıştır.
Pandeminin yayılması ve corona (covid-19 ) enfeksiyonu yayılması devam ederken jinekolojik hastalıklar ve jinekolojik kanserlerinde tanı konması ve ameliyat edilmesi gerekliliği halen devam etmektedir. Fakat bu pandemi esnasında hastaların nasıl tedavi edilmesi gerektiği konusunda bir belirsizlik oluşmuştur. Dünyadaki saygın bilimsel dernekler acil olmayan ve hastanın hayatiyetini tehlikeye sokmayan jinekolojik hastalıkların ameliyatının pandemi sonrasın ertelenenebileceği görüşünü ileri sürmüştür fakat kanser hastalarının tedavisinin ertelenmesinin hastaların yaşa süresini olumsuz etkileme ve kanser tedavilerinin başarısız olma ihtimalini arttırması söz konusu olabilir
Bu sebeple Covid-19 pandemisi sırasında uygun şartlar sağlanarak rahim kanseri (endometrium kanseri ), yumurtalık kanseri (over kanseri) ve rahim ağzı kanseri (serviks kanseri ) ve vulva kanseri ameliyatları yapılabilir.
-Jinekolojik kanser hastalarının acil olmayan durumlarda kontrole gelmesi ertelenebilir. Takip vizitlerinin krizin sonuna ertelenmesinde sakınca yoktur ama hastada anormal bir bulgu olması durumunda doktor ile görüşmesi önerilir.
Korona enfeksiyonu sırasında LSIL ASCUS HSIL
– LSIL , ASCUS gibi düşük dereceli lezyon çıkan hastaların tanısal kolposkopileri 3-6 ay ertelenebilir. HSIL çıkan hastada eğer şartlar uygun değilse kolposkopi veya leep konizasyon yapmak için 3 ay ertelenebilir.
Korona enfeksiyonu sırasında Rahim ağzı kanseri (Serviks kanseri )
-COVİD-19 enfeksiyonu sırasında erken evre serviks kanseri (rahim ağzı kanseri ) tanısı konan hastalar ameliyat edilebilir.
-COVİD-19 tanısı konan lokal ileri evre serviks kanseri hastalarının brakiterapi ve eksternal radyoterapi almasında sakınca yoktur ve teadvileri şartlar uygunsa en kısa sürede başlanmalıdır.
Korona enfeksiyonu sırasında Endometrium Kanseri (Rahim içi kanseri )
-COVİD-19 enfeksiyonu sırasında erken evre rahim kanseri (endometrium kanseri ) tanısı konan hastalar ameliyat edilebilir. çok erken evre ve düşük gradeli ise hormonal tedavi düşünülebilir ama hormon tedavisinin riskleri de göz önünde bulundurulmalıdır
Korona enfeksiyonu sırasında Yumurtalık Kanseri (Over kanseri )
Erken evre gibi görünen yumurtalık kanserlerinde hastane şartları ve yatak kapasitesi uygun ise ameliyat eğer ileri evre gibi görünüyorsa neoadjuvant kemoterapi uygulanabilir. Hastanın durumu ve yatak kapasitesi uygun ise ameliyat düşünülebilir.
Bugüne kadar yapılan yayınlarda jinekolokik kanser hastalarında daha sık COVİD-19 enfeksiyonu görüldüğüne dair bir bilimsel yayın yapılmamıştır. Bununla birlikte kanser hastaları ileri yaşlarda ve eşik eden kronik hipertansiyon , diabet, akciğer hastalıkları sık olarak olduğu için bu sebeplerle covid-19 enfeksiyonuna karşı daha duyarlıdırlar.
son 3 ay içinde kemoterapi alan kanser hastaları
son 3 ay içinde radyoterapi alan hastalar
kemik iliği supresyonu olan veya immunsupresif ilaç alan hastalar
Lösemi lenfoma multiple myeloma gibi kemik iliği hastalığı olan hastalar covid- 19 enfeksiyonuna karşı daha duyarlıdır.
Lökopeni
düşük immunglobulin düzeyi
uzun süreli steroid ve immün sistem baskılayıcı ialç almak zorunda olan kanser hastaları ve diper hastalarda risk altındadır.
Covid-19 enfeksiyonundan korunmak için ne yapılmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO ) VE European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) tüm insanlar için önerdikleri kanser hastaları içinde geçerlidir.
1)Önleme
-ellerin sık yıkanması
-ellerin su ve sabunla yıkanması bunlar yok ise alkol içeren temizlik ürünleri ile sık temizlenmesi
– hasta veya hastalık şüphesi taşıyan kişilerden özellikle de öksüren ve ateşi olan kişilerden uzak durulması
– yüz burun ve gözlere elle temastan kaçınılması
– bulaş ihtimalinin azaltmak için toplantı, yemek , düğün vb organizasyonlardan uzak durulması
-Sosyal izolasyon
2)Erken Tanıma
-ateş
-öksürük
-boğaz ağrısı
-nefes darlığı
– kas ağrısı
-yorgunluk gibi bulguları olan hastaların en kısa sürede doktora başvurması
3) Aksiyon alınması
Covid-19 ile enfekte bir hasta veya enfeksiyon şüphesi olan biriyle temas durumunda öncelikle telefon ile doktorunuzla temas kurun . diğer insanları enfekte etmemek için direkt hastaneye gitmeyin .