Abdominal Histerektomi (Rahim Alınması )

Abdominal Histerektomi (Rahim Alınması Ameliyatı , rahim alınması operasyonu)

Tüm Dün­ya’da ji­ne­ko­log­la­rın se­zar­yen ame­li­ya­tın­dan son­ra en sık yap­tık­la­rı ame­li­yat his­te­rek­to­mi­dir ve tüm his­te­rek­to­mi­le­rin %60-70’i ab­do­mi­nal yol­dan ya­pıl­mak­ta­dır.3 CDC (Cen­ters for Di­sea­se Con­trol and Pre­ven­ti­on) 1988-1990 yıl­la­rı ara­sın­da Ame­ri­ka’da 1.7 mil­yon ka­dı­na his­te­rek­to­mi ya­pıl­dı­ğı­nı bil­dir­di. 1991 yı­lın­da ABD’de 544.000 ka­dı­na his­te­rek­to­mi ya­pıl­dı ve bu­nun 408.000’i (%75) ab­do­mi­nal yol­dan 136.000’i (%25) va­ji­nal yol­dan ya­pıl­dı.4-5 Son yıl­lar­da his­te­rek­to­mi sa­yı­sı gi­de­rek ar­tış gös­ter­mek­te ve Ame­ri­ka’da yıl­da 500.000- 600.000 ka­dı­na his­terek­to­mi ame­li­ya­tı ya­pıl­mak­ta­dır.3

HİS­TEREK­TO­Mİ EN­Dİ­KAS­YON­LA­RI (Rahim Alınması Nedenleri , rahim alınması gerektiren durumlar  nelerdir , rahim alınması hangi durumlarda olur )

 

Be­nign Has­ta­lık­lar (iyi huylu rahim hastalıkları )

Anor­mal ute­rin ka­na­ma, mi­yo­ma ute­ri, ade­no­mi­yo­zis, en­do­met­riyo­zis, pel­vik or­gan pro­lap­su­su, pel­vik inf­la­ma­tu­ar has­ta­lık, kro­nik pel­vik ağ­rı, ge­be­lik­le iliş­ki­li komp­li­kas­yon­lar.6

 

Ma­lign Has­ta­lık­lar (Kötü huylu rahim hastalıkları )

Ser­vi­kal in­tra­epi­te­li­al ne­op­la­zi, mi­ni­mal in­va­ziv se­rvi­kal kan­ser, ati­pik edo­met­ri­al hi­perp­la­zi, en­do­met­ri­al kan­ser, over kan­se­ri, fal­lop tü­pü kan­se­ri, ges­tas­yo­nel tro­fob­las­tik tü­mör.

 

Mi­yo­ma Ute­ri

Ka­dın­lar­da çok sık gö­rü­len bir tü­mör­dür ve bu ne­den­le his­trek­to­mi­nin en sık ne­de­ni­dir.7 Mi­yo­ma ute­ri­si olan ka­dın­lar­da fer­ti­li­te ar­zu­su var­sa mi­yo­mek­to­mi ya­pı­lır. Mi­yo­ma ute­ri­de ope­ras­yon en­di­kas­yo­nu sık­lık­la anor­mal ute­rin ka­na­ma, pel­vik ağ­rı ve ba­sı hissidir.

 

Anor­mal Ute­rin Ka­na­ma (adet düzensizlikleri )

His­te­rek­to­mi en­di­kas­yon­la­rı­nın %20’si­ni oluş­tu­rur. Dis­fonk­si­yo­nel ute­rin ka­na­ma­nın te­da­vi­sin­de me­di­kal te­da­vi­ye ce­vap alı­na­ma­dı­ğın­da fer­ti­li­te ar­zu­su ol­ma­yan ka­dın­lar­da his­te­rek­to­mi bir al­ter­na­tif ola­bi­lir.

 

Ade­no­mi­yo­zis

Me­di­kal te­da­vi­ye ce­vap ver­me­yen, hi­per­me­no­re ve şid­det­li dis­me­no­re­si olan ute­ru­su nor­mal­den bü­yük ka­dı­lar­da ade­no­mi­yo­zis dü­şü­nü­lür ve fer­ti­li­te ar­zu­su ol­ma­yan ka­dın­lar­da his­te­rek­to­mi ya­pı­la­bi­lir.8

 

Kro­nik Pel­vik Ağ­rı

His­te­rek­to­mi en­di­kas­yon­la­rı­nın %18’ini kro­nik pel­vik ağ­rı oluş­tu­rur. Ka­dın­lar­da pel­vik ağ­rı ute­rin ne­den­li ise ve me­di­kal te­da­vi­le­re ce­vap ver­mi­yor­sa fer­ti­li­te ar­zu­su ol­ma­yan ka­dın­lar­da his­te­rek­to­mi bir al­ter­na­tif ola­rak dü­şü­nü­le­bi­lir.9 Kro­nik sal­pen­ji­tis, hid­ro­sal­pen­ji­tis ve tu­bo- ova­ri­an ap­se his­te­rek­to­mi en­di­kas­yo­nu ola­bi­lir.

 

Ge­ni­tal Pro­lap­sus

His­te­rek­to­mi­le­rin yak­la­şık %15’i ge­ni­tal pro­lap­sus ne­de­ni ile ya­pıl­mak­ta­dır. Ge­ni­tal pro­lap­sus­ta his­te­rek­to­mi­ler va­ji­nal yol­dan ya­pı­lır.

 

Obs­tet­rik Acil­ler

Post­par­tum he­mo­ra­ji ne­de­ni ile en sık ute­rin ato­ni­ler­de his­te­rek­to­mi ya­pıl­ma­sı ge­re­kir. Ona­rı­la­ma­yan ute­rus rüp­tür­le­rin­de, pla­sen­ta per­krea­ta ve pla­sen­ta in­crea­ta du­ru­mun­da da his­te­rek­to­mi yap­mak ge­re­ke­bi­lir. Se­zar­yen­ler­den son­ra ya­pı­lan his­te­rek­to­mi­ler­de ser­vik­sin tam di­la­te ol­du­ğu has­ta­lar­da ser­vik­si to­tal çı­kar­mak zor ola­ca­ğı için sub­to­tal his­te­rek­to­mi ya­pı­la­bi­lir.

 

Ser­vi­kal İn­tra­e­pi­te­li­yal Ne­op­la­zi

Tek­rar eden high gra­de disp­la­zi­ler­de has­ta­nın fer­ti­li­te ar­zu­su yok ise ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi ya­pı­la­bi­lir. Mi­ni­mal in­va­ziv ser­vi­kal in­tra­epi­te­li­yal ne­op­la­zi (Ev­re1 A1) has­ta­lı­ğı olan­lar­da eks­tra­fa­si­yal ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi ya­pı­lır.

 

Be­nign Ova­ri­an Tü­mör (iyi huylu yumurtalık kistleri )

Fer­ti­li­te ar­zu­su ol­ma­yan pe­ri­me­no­po­zal dö­nem­de­ki ka­dın­lar­da ve post­me­no­po­zal dö­nem­ler­de­ki ka­dın­lar­da over­le­rin çı­ka­rıl­ma­sı ge­re­ken du­rum­lar­da ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi ya­pı­la­bi­lir.

 

En­do­met­ri­yal Ati­pik Hi­perp­la­zi, Ade­no­kar­si­no­ma ve Sar­ko­ma Ute­ri

Ati­pik en­do­met­ri­yal hi­perp­la­zi­ler­de has­ta­nın fer­ti­li­te ar­zu­su yok ise his­te­rek­to­mi ya­pı­lır. En­do­met­ri­um kan­se­rin­de ve ute­rin sar­kom­lu has­ta­lar­da to­tal ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi + bi­la­te­ral sal­pin­go-oo­fe­rek­to­mi en önem­li te­da­vi şek­li­dir ve en­do­met­ri­um kan­ser­li has­ta­lar­da his­te­rek­to­mi ile bir­lik­te ev­re­le­me cer­ra­hi­si (to­tal ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi+ bi­la­te­ral sal­pin­go-oo­fe­rek­to­mi + pel­vik ve pa­ra­aor­tik len­fa­de­nek­to­mi) de ya­pı­la­rak ad­ju­van te­da­vi ge­rek­li­li­ği­ne ka­rar ve­ril­mek­te­dir.

 

AB­DO­Mİ­NAL HİS­TE­REK­TO­Mİ­NİN TİP­LE­Rİ (Rahim Alınması Türleri, Rahim Alınması  Nasıl Yapılır)

 

İn­tra­fa­si­al His­te­rek­to­mi

Me­sa­ne ile ute­rus ara­sın­da­ki ve­zi­ko-ute­rin spa­ce ve ute­rus ile rek­tum ara­sın­da­ki rec­to-ute­rin spa­ce ara­sın­da­ki fa­si­al pla­na gi­ri­le­rek ger­çek­leş­ti­ri­lir.

 

Tip I (Eks­tra­fa­si­al His­te­rek­to­mi)
Pu­bo­ser­vi­kal li­ga­ment ek­si­ze edi­lir. Ser­vi­kal in­tra­epi­te­li­al lez­yon­lar­da, er­ken stro­mal in­vaz­yon gös­te­ren ser­vi­kal ne­op­la­zi­ler­de (Ev­re IA1) uy­gu­la­nır.

 

Tip II His­te­rek­to­mi (Mo­di­fi­ye Ra­di­kal His­te­rek­to­mi, Ex­ten­ded His­te­rek­to­mi)
Kar­di­nal ve ute­ro­sak­ral li­ga­man­la­rın me­di­al 1/2’si ve va­jen üst 1/3’ü çı­kar­tı­lır. Ev­re IA2 ser­vi­kal ne­op­la­zi­ler­de uy­gu­la­nır.

 

Tip II­I His­te­rek­to­mi (Ra­di­kal Ab­do­mi­nal His­te­rek­to­mi)
Kar­di­nal ve ute­ro­sak­ral li­ga­man­la­rın ta­ma­mı ve va­jen üst 1/2’si-1/3’ü çı­kar­tı­lır. Ev­re IB ve II­A ser­vi­kal ne­op­la­zi­ler­de uy­gu­la­nır.

 

Tip IV His­te­rek­to­mi (Ex­ten­ded Ra­di­kal His­te­rek­to­mi)

 

Tip 3 his­te­rek­to­mi­ye ek ola­rak su­pe­ri­or ve­zi­kal ar­ter ek­si­ze edi­le­rek pe­ri­üret­ral do­ku­lar ve va­jen 3/4’ü çı­kar­tı­lır. Dis­tal üre­ter­le­ri tu­tan ve pa­ra­met­riu­ma aşı­rı in­va­ze olan ma­lign lez­yon­lar­da uy­gu­la­nır.

 

Tip V His­te­rek­to­mi (Par­si­yel Ek­zen­te­ras­yon)
Üre­ter ve me­sa­ne­nin tu­tu­lan kıs­mı ek­si­ze edi­lir. Dis­tal üre­ter ve­ya me­sa­ne­yi tu­tan san­tral re­kür­rens­li ser­vi­kal ne­op­la­zi­ler­de uy­gu­la­nır. Bu va­ka­lar­da ço­ğun­luk­la an­te­ri­or ek­zen­te­ras­yon uy­gu­la­nır ve­ya ope­ras­yon ye­ri­ne has­ta­ya rad­yo­te­ra­pi ve­ri­lir.11

 

ABDOMİNAL HİSTEREKTOMİ KOMPLİKASYONLARI (Rahim Alınması  Sonrası komplikasyonlar, )

His­te­rek­to­mi­de en sık gö­rü­len komp­li­kas­yon en­fek­si­yon ve ate­lek­ta­zi ile il­gi­li mor­bi­di­te­ler­dir. Birçok ça­lış­ma­da ya­ra ye­ri en­fek­si­yon oran­la­rı %7-11 ara­sın­da, va­jen kaf en­fek­si­yon oran­la­rı %9.4, üri­ner sis­tem en­fek­si­yon­la­rı %13 ola­rak bil­di­ril­miş­tir.17,18
Cer­ra­hi tec­rü­be­ye rağ­men ji­ne­ko­lo­jik ope­ras­yon ya­pan cer­rah in­tra­ope­ra­tif ve pos­to­pe­ra­tif dö­nem­de cer­ra­hi­ye bağ­lı komp­li­kas­yon­lar­la kar­şı­la­şa­bi­lir. İn­tra­o­pe­ra­tif komp­li­kas­yon­lar üri­ner sis­tem ya­ra­lan­ma­la­rı, gas­tro­in­tes­ti­nal sis­tem ya­ra­lan­ma­la­rı, si­nir ya­ra­lan­ma­la­rı ve da­mar ya­ra­lan­ma­la­rı şek­lin­de ola­bi­lir. Postope­ra­tif komp­li­kas­yon­lar; ile­us, in­siz­yo­nel her­ni, ya­ra ye­ri iyi­leş­me prob­lem­le­ri, en­fek­si­yon, va­ji­nal kaf ap­se­si, de­rin ven trom­bo­zu ve trom­boem­bo­li­dir.

 

He­mo­ra­ji (Kanama )

His­te­rek­to­mi ya­pı­lan 10110 ka­dın­da cid­di he­mo­ra­ji ora­nı %2.1 ola­rak bil­di­ril­miş­tir.19 Baş­ka bir ça­lış­ma­da in­tra­fa­si­al his­te­rek­to­mi tek­ni­ği ile his­te­rek­to­mi ya­pı­lan 867 ka­dın­da or­ta­la­ma kan kay­bı 286±112ml ve cid­di he­mo­ra­ji ora­nı %0.2-1 ola­rak bil­di­ril­miş­tir.20

 

Üri­ner Sis­tem Komp­li­kas­yon­la­rı (İdrar yolları koplikasyonları )

Tüm his­te­rek­to­mi va­ka­la­rın­da üre­ter ya­ra­lan­ma in­si­dan­sı 1/1000 la­pa­ros­ko­pik his­te­rek­to­mi­ler­de 13.9/1000 va­ji­nal his­te­rek­to­mi­ler­de 0.2/1000 to­tal ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi­ler­de 0.3/1000 ve sub­to­tal ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi­ler­de 0.3/1000 ola­rak bil­di­ril­miş­tir. Me­sa­ne ya­ra­lan­ma ora­nı ise to­tal ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi­ler­de 1/1000 va­ji­nal his­te­rek­to­mi­ler­de 0.2/1000 la­pa­ros­ko­pik his­te­rek­to­mi­ler­de 2.2/1000 ola­rak bil­di­ril­miş­tir.21 To­tal ab­do­mi­nal his­te­rek­to­mi ya­par­ken ret­ro­pe­ri­to­nun açı­la­rak üre­te­rin di­rekt gö­rül­me­si üre­ter ya­ra­lan­ma ola­sı­lı­ğı­nı azal­ta­cak­tır. Üre­ter ret­ro­pe­ri­ton­da bro­ad li­ga­man yap­rak­la­rı açıl­dık­tan son­ra ret­ro­pe­ri­to­na ya­pı­lan künt dis­sek­si­yon­la ra­hat­lık­la gö­rü­le­bi­lir.

Üre­ter ya­ra­lan­ma­sı ol­du­ğun­da tes­pit edil­miş­se he­men ta­mir edil­me­si ge­re­kir. Ope­ras­yo­nu ya­pan cer­ra­hın üre­ter ta­mi­ri için de­ne­yi­mi yok­sa kon­sül­tas­yon is­te­ye­bi­lir. Üre­ter içi­ne do­ub­le J ka­te­ter ko­nu­la­rak üre­te­ro­ü­re­te­ros­to­mi ve­ya üre­te­ro­ne­o­sis­tos­to­mi ya­pı­lır.

 

Me­sa­ne Ya­ra­lan­ma­la­rı

Üre­ter ya­ra­lan­ma­sın­dan da­ha sık gö­rü­lür. Ha­sa­rın di­rekt gö­rül­me­si ile ta­nı ko­nu­lur. Me­sa­ne­nin ya­ra­lan­dı­ğın­dan şüp­he­le­nil­miş­se ta­nı koy­mak için me­sa­ne içi­ne ret­rog­rad yol­dan me­ti­len ma­vi­si ve­ri­le­rek me­sa­ne dol­du­ru­lur ve ka­çak olan yer­den ya­ra­lan­ma ol­du­ğu an­la­şı­lır. Tam kat yır­tık­lar iki ta­ba­ka ha­lin­de 3-0 ab­sor­bab­le sü­tür ile iki ta­ba­ka ha­lin­de ona­rı­lır. Yır­tıl­ma 4 cm< ise de­vam­lı sü­tür, yır­tıl­ma 4 cm> ise de­vam­lı ol­ma­yan tek tek bağ­la­nan sü­tür tek­ni­ği ile ona­rı­lır. Post ope­ra­tif 3-10 gün fo­ley ka­te­te­ri­zas­yon ya­pı­lır ve tri­gon yır­tık­la­rın­da üre­ter ka­te­te­ri ve fo­ley ka­te­ter bir­lik­te ta­kı­lır.22

 

Bar­sak Ya­ra­lan­ma­la­rı

His­te­rek­to­mi sı­ra­sın­da bar­sak ya­ra­lan­ma ola­sı­lı­ğı ol­duk­ça az­dır, in­si­dan­sı %0.3 ci­va­rın­da­dır. Bar­sak ya­pı­şık­lı­la­rı dis­se­ke edi­lir­ken ya­ra­lan­ma­lar ola­bi­lir. Se­ro­za ve­ya mus­ku­la­ri­sin kü­çük de­fekt­le­ri 3-0 geç ab­sor­be olan sü­tür ile de­vam­lı di­kiş­ler ko­yu­la­rak ta­mir edi­lir. Bü­yük ya­ra­lan­ma­lar­da re­zek­si­yon ve rea­nas­to­mo­zis ge­re­ke­bi­lir.23

 

Da­mar Ya­ra­lan­ma­la­rı

Aor­ta, v. ca­va inf, com­mon ili­ac ar­ter-ven, ilia­ca ex­ter­na ar­ter-ven gi­bi bü­yük da­mar­lar ta­mir edi­lir. Ka­na­ma­la­rı dur­dur­mak için kom­pres­yon, elek­tro­sur­gi­cal uni­te kul­lan­ma ve­ya da­mar li­gas­yo­nu ba­sit tek­nik­ler­dir. İnat­çı pel­vik he­mo­ra­ji­ler­de in­ter­nal ili­ak ar­ter li­gas­yo­nu ya­pı­la­bi­lir.24

 

HİS­TE­REK­TO­Mİ SI­RA­SIN­DA OVERLERİN ALINMASI KA­RA­RI

Oo­fe­rek­to­mi over kan­se­ri­nin ön­len­me­si için uy­gu­la­nır an­cak has­ta­la­rın me­no­poz ön­ce­si oo­fe­rek­to­mi ya­pıl­dı­ğın­da hor­mon rep­las­man te­da­vi­si al­ma­sı ge­re­kir. Be­nign ne­den­ler­den do­la­yı his­te­rek­to­mi ya­pı­lan ka­dın­lar­da ai­le­sel risk ta­şı­mı­yor­sa ova­ri­an kan­ser ge­liş­me ris­ki %0,14 ola­rak be­lir­til­miş­tir. Me­no­poz ön­ce­si dö­nem­de be­nign ne­den­ler­den do­la­yı his­te­rek­to­mi ya­pı­la­cak bir ka­dın­da oo­fe­rek­to­mi ya­pıl­ma ya­şı 46 ola­rak ka­bul gör­müş­tür.28 Fa­kat oo­fe­rek­to­mi ka­ra­rı her has­ta için fark­lı özel­lik ta­şı­ya­ca­ğın­dan ay­rı ay­rı ko­nu­şa­rak ka­rar ver­mek ge­re­kir.

Ankara’da histerektomi (rahim alınması) ameliyatlarının en güvenle ve tecrübeli ellerde yapıldığı takdirde zor bir ameliyt değildir.  Prof Dr Polat Dursun yıllardır Ankara’da binlerce hastayı ameliyat etmiş, açık ve kapalı rahim alınması (histerektomi) ameliyatı yapmıştır ve bu konudaki ülkemizdeki ve dünyadaki en önemli bilim aadmlarından birisidir.

 

Rahim alınması ameliyatı zor bir ameliyat mıdır ?

Bu ameliyat tecrübeli ellerde zor değildir ama her aeliyatın mutlaka riski ve komplikasyon olasılığı vardır.Rahim alınma ameliyatları tecrübeli jinekologlar tarafından yapılırsa düşük komplikasyon oranına sahiptir.

 

Rahim alınması sonrası cinsel ilişki ?

Histerektomi sonrası cinsel ilişki 1.5 ay yasaklanır sonra kontrol muayenesi sonrası her şey yolunda ise ameliyat öncesi cinsel ilişki nasılsa aynen öyle devam eder.

rahim alınması kapalı ameliyat

Rahim alınması kapalı yolla (laparoskopik ) yolla yapılabilir ve bu konuda doktorun deneyimli olması çok önemlidir. Her jinekolog kapalı rahim ameliyatları konusunda deneyimli değildir. Prof Dr Polat Dursun kapalı rahim alınması konusunda en deneyimli jinekologlardan birisidir.

 

rahim alınması videosu

 

 

Kapalı rahim alınma ameliyatı videosu

 

rahim alınması doktor tavsiyesi

Rahim ameliyatı yapılması zor olmamakla beraber her kadın doğum doktoru bu konuda tecrübeli değildir. O nedenle bu konuda deneyimli bir doktorun bulunması hasta açısından önemlidir. Prof Dr Polat Dursun Ankara’da ve ülkemizde zor rahim alınması (histerektomi ) ameliyatları konusunda en deneyimli isimlerden birisidir.

 

KAY­NAK­LAR

1.   Jo­nes HW. Hyste­rec­tomy. In. Rock JA, Jo­nes HW, (eds). Te Lin­de’s ope­ra­ti­ve gyne­co­logy. 9th edi­ti­on. Phi­la­delp­hi­a: Lip­pin­cott Wil­li­ams and Wil­kins; 2003; 799-828.

2.   Ric­hard­son EH. A simp­le tech­ni­qu­e for ab­do­mi­nal panhy­ste­rec­tomy. Surg Gynae­col Obs­tet. 1929: 48; 248-51

3.   Bag­gish MS. To­tal and sub­to­tal ab­do­mi­nal hyste­rec­tomy. Best Pract Res Clin Obs­tet and Gynae­col. 2005; 19(3): 333-56.

4.   U.S De­part­ment of He­alth and Hu­man Ser­vi­ces, Pub­lic He­alth Ser­vi­ces,Gen­ter For Di­se­sa­se Con­trol. Na­tio­nal Hos­pi­tal Disc­har­ge Sur­vey, An­nu­al Sum­mary.Hyatt­svil­le, MD: U.S. De­part­ment Of Hu­man Ser­vi­ce,1991.

5.   Pok­ras R. Hyste­rec­tomy : Past, pre­sent and fu­tu­re. Stat Bull Met­rop In­sur Co. 1989; 70: 12

6.   Ma­resh MJ, Met­cal­fe MA, McPher­son K et al. The VA­LU­E na­tio­nal hyste­rec­tomy study: des­crip­ti­on of the pa­ti­ents and the­ir sur­gery. BJOG. 2002; 109: 302-12

7.   Spen­cer G. Pro­jec­ti­ons of the po­pu­la­ti­on of the Uni­ted Sta­tes,by age, sex, ra­ce,1983 to 2080. Was­hing­ton, DC: U.S. Dept. of Com­mer­ce Bu­rea­u of the Cen­sus.1984

8.   Gam­bo­ne JC, Rei­ter RC. Hyste­rec­tomy: im­pro­ving the pa­ti­ent’s de­ci­si­on-ma­king pro­cess. Clinc Obs­tet Gyne­col. 1997;40:868-77

9.   Gam­bo­ne JC, Rei­ter RC. Non­sur­gi­cal ma­na­ge­ment of chro­nic pel­vic pa­in: a mul­ti dis­cip­li­nary ap­pro­ach. Clin Obs­tet Gyne­col 1990;33: 205-11

10. Jo­nes D, Hal­bert DR, De­mers LM, et al. Pros­tag­lan­din le­vels in en­do­met­ri­al jet wash spa­ci­ments in pa­ti­ents with dysme­norr­he­a be­fo­re and af­ter in­do­met­ha­cin the­rapy. Pros­tag­lan­dins.1975; 10:1047-56

11. Di­Sai­a PJ: Sur­gical as­pects of cer­vi­cal car­ci­no­ma Can­cer 48:548-559, 1981

12. Lars­son PG, Carl­sson B. Do­es pre- and pos­to­pe­ra­ti­ve met­ro­ni­da­zo­le tre­at­ment lo­wer va­gi­nal cuff in­fec­ti­on ra­te af­ter ab­do­mi­nal hyste­rec­tomy among wo­men with bac­te­ri­al va­gi­no­sis? In­fect Dis Obs­tet Gyne­col 2002; 10(3):133-40

13. Ta­nos V, Ro­jansky N. Proph­ylac­tic an­ti­bio­tics in ab­do­mi­nal hysterc­tomy. J Am Coll Surg. 1994; 179(5): 593-600

14. Aha­ro­ni A, Ka­ner E, Le­vi­tan Z et al. Pros­pec­ti­ve ran­do­mi­zed com­pa­ri­son bet­we­en an open and clo­sed va­gi­nal cuff in ab­do­mi­nal hyste­rec­tomy. Int J Obs­tet Gynae­col. 1998; 63(1):29-32

15. Gup­ta JK, Di­nas K, Khan KS. To pe­ri­to­ne­ali­ze or not to pe­ri­to­ne­ali­ze? A ran­do­mi­zed tri­al at ab­do­mi­nal hyste­rec­tomy. Am J Obs­tet Gyne­col 1998; 178(4): 796-800

16. Bag­gish MS. Ab­do­mi­nal hyste­rec­tomy. In Bag­gish MS & Ka­ram MM (eds). At­las of pel­vic ana­tomy and gyne­co­lo­gic sur­gery. Phi­la­delp­hi­a. PA: WB Sa­un­ders 2001 pp 44- 60

17. So­per DE, Bump RD, Hurt WG. Wo­und in­fec­ti­on af­ter ab­do­mi­nal hyste­rec­tomy: ef­fect of the depth of sub­cu­ta­neo­us tis­su­e. Am J Obs­tet Gyne­col. 1995;173(2):465-9

18. Tay­lor G, Her­rick T, Mah M. Wo­und in­fec­ti­ons af­ter hyste­rec­tomy: op­por­tu­ni­ti­es for prac­ti­ce im­prov­ment. Am J In­fect Con­trol. 1998; 26(3):254-7

19. Ma­ki­nen J, Jo­hans­son J, To­mas C et al. Mor­bi­dity of 10110 hyste­rec­to­mi­es by type of ap­pro­ach. Hu­man Rep­rod 2001:16(7):1473-8

20. Con­de-Agu­de­lo A. In­tra­fas­ci­al ab­do­mi­nal hyste­rec­tomy: out­co­mes and comp­li­ca­ti­ons of 867 ope­ra­ti­ons. Int J Obs­tet Gynae­col. 2000: 68(3):233-239

21. Hark­ki-Si­ren P, Sjo­berg T, Ti­iti­nen A. Uri­nary tract in­ju­ri­es af­ter hyste­rec­tomy. Obs­tet Gyne­col. 1998; 92(1):113-118

22. Stany MP, Far­ley JH. Comp­li­ca­ti­ons of gyne­co­lo­gic sur­gery. Surg Clin North Am. 2008; 88:343-359

23. Cos­son M, Lam­ba­udi­e E, Bou­ker­ro­u M et al. Va­gi­nal, la­pa­ros­co­pic, or ab­do­mi­nal hyste­rec­to­mi­es for be­nign di­sor­ders: im­me­dia­te and early po­sto­pe­ra­ti­ve comp­li­ca­ti­ons. Eur J Obs­tet Gyne­col Rep­rod Bi­ol. 2001; 98: 231-6

24. Wydra D, Eme­rich J, Ci­ach K, et al. Sur­gi­cal pel­vic pac­king as a me­ans of con­trol­ling mas­si­ve in­tra­ope­ra­ti­ve blee­ding du­ring pel­vic pos­te­ri­or exen­te­ra­ti­on- a ca­se re­port and re­vi­ew of the li­te­ra­tu­re. Int J Gyne­col Can­cer. 2004; 14:1050-4

25. Gim­bel H. To­tal or sub­to­tal hyste­rec­tomy for be­nign ute­ri­ne di­sea­ses? A me­ta-analy­sis. Ac­ta Obs­tret Gyne­col Scand. 2007; 86: 133-144

26. Has­son HM. Cer­vi­cal re­mo­val at hyste­rec­tomy for be­nign di­sea­se. Risk and be­ne­fits. J Rep­rod Med. 1993; 38:781-790

27. Dri­fe J. Con­ser­ving the cer­vix at hyste­rec­tomy. Br J Obs­tet Gynae­col. 1994; 101: 563-4

28. Kay VJ, Das N, Mah­mo­od TA et al. Cur­rent prac­ti­ce of hyste­rec­tomy and oop­ho­rec­tomy in the Uni­ted King­dom and Re­pub­lic of Ire­land. J Obs­tet Gynae­col. 2002; 2(6):672-680